Niet ver van Figueres ligt het goed bewaarde monumentale kloostercomplex, Canònica de Santa María de Vilabertran. De kerk dateert uit de 11e en 12e eeuw. De kloostergang is gebouwd in de 12e en 13e eeuw. Ook later zijn er nog delen aan het klooster toegevoegd, zoals het Palacio Abacial, versterkingen en muren. Van begin 1600 tot begin 1800 is de Canònica de Santa María de Vilabertran een collegiale kerk met 12 kanunniken. Dan valt het grootste deel van het complex, m.u.v. de parochiekerk, in particuliere handen en in de burgeroorlog dient het als kazerne.

Links van de voorgevel staat een opvallende Lombardische klokkentoren. Aan de rechterkant had er ook een moeten komen, maar die is nooit gebouwd.

Het 14e-eeuwse kruisbeeld in de kapel, een prachtig voorbeeld van Catalaans zilversmeedwerk.

De kerk heeft een basikale plattegrond, drie schepen en een kruisbeuk met aansluitend een grote en twee kleine absiden.

Bij trouwplechtigheden wordt de kerk met bloemen versierd. Ooit trouwde in deze kerk koning Jaume II met Blanca de Anjou.

Kloostergang
Het gehele kloostercomplex is een typisch voorbeeld van de Catalaanse romaanse bouwkunst met zijn kenmerkende eenvoudige vormen en geringe versieringen. De ronde bogen van de kloostergang worden gedragen door dubbele zuilen met minimaal bewerkte kapitelen.

Maquette van het kloostercomplex, te zien in een van de vertrekken.