El Pot d'Anxoves - El Pot de Sal (2011). L'Escala heeft enkele (bescheiden) monumenten. Ze houden verband met wat de Escalencs bezighield en nog steeds bezighoudt. Dat is op de eerste plaats de visserij. In dat verband werd er op de uiteinden van een groenstrook bij de zuidelijke ingang van L'Escala een tweetal voor L'Escala wel zeer karakteristieke kunstwerken geplaatst: een pot met een bodem zout erin (in de verte rechts) en eenzelfde pot gevuld met ansjovis (links op de voorgrond). Beide monumenten staan in de directe nabijheid van de visverwerkende bedrijven waar het inleggen van de ansjovisjes in zout de dagelijkse praktijk is. De beide kunstwerken, uitgevoerd in cortenstaal, zijn gemaakt door Martí Battle Viader, een kunstenaar uit het nabijgelegen Ullà gespecialiseerd in het vervaardigen van momenten uit plaatijzer.

Miratge Grec Griekse luchtspiegeling (2015), een werk van de Escalencse kunstenaar Llouís Roura. Sinds begin 2015 heeft L' Escala een nieuw kunstwerk dat verwijst naar het verre verleden van het dorp. Het staat op een rotonde in de noordelijke uitvalsweg, kort voor de afslag naar het MAC Empúries, waar het alles mee te maken heeft. Het heeft de vorm van de hals van een Griekse amfoor en is uitgevoerd in gekleurd beton en roestvrijstaal en gedecoreerd met een viertal vrouwenfiguren in basreliëf, afbeeldingen van Griekse beelden uit Empúries. Boven de vrouwenfiguren plaatste Llouís Roura alledaagse namen: Teresa, Paquita, Maria del Mar en Carme (inzet) geschreven in Griekse letters.

"50a Ciutat Pubilla de la Sardana" (2010). Op cultureel gebied, en dan in het bijzonder de muziek, is het de sardana waar de Escalencs wat mee hebben. Dat is op de eerste plaats te merken aan de grote regelmaat waarmee de sardana gespeeld en gedanst wordt, maar ook aan de aanwezigheid van enkele monumenten gewijd aan dit thema. In 2010 was L'Escala de hoofdstad van de sardana, een bijzonderheid die in herinnering wordt gehouden met deze bronzen dansgroep. Het monument is te vinden aan het begin van de Passeig LLuís Albert. Een stukje verderop staat de cobla.

"La Cobla" (2007), een monument voor de sardana en eerbetoon aan de Escalenc Pere Ros, bestaande uit de elf in brons gegoten musici van het sardana-orkest (cobla). Het monument staat sinds 2009 niet meer op de "Plaça de la Sardana" zoals op de foto links maar op de Passeig Lluís Albert. De sardana is al sinds jaar en dag verbonden met L'Escala. Met name op het plein, maar ook op de Passeig Lluís Albert wordt veelvuldig de sardana gedanst. Ook L'Escala beschikt over een eigen cobla: "La Principal de L'Escala".

L'Aví Xaxu. L'Escala heeft meerdere sardana-componisten voortgebracht waaronder Lluís Albert, maar de beroemdste is wel Josep Vicens i Juli, beter bekend als L'Aví Xaxu. Hij heeft meer dan 600 sardana's op zijn naam staan. Een actieve groep sardanistas, verenigd in de Agrupació Sardanista Aví Xaxu, heeft zijn naam dan ook ontleend aan deze componist. Een borstbeeld van deze musicus is te vinden op het gelijknamige pleintje in het centrum van het dorp.

"A la gent del Mar" (1979). Natuurlijk staan er in L'Escala enkele monumenten die verwijzen naar het verleden als vissersdorp, zoals het monument "A la Gent del Mar" op La Punta, de rotspunt die vooruit steekt bij de oude haven. Dit monument is opgedragen aan iedereen die aan het maritieme bestaan van L'Escala heeft bijgedragen. Een bronzen kop van een echte zeeman in een compilatie met een betonnen golf en een wel erg buitenproportioneel anker.
Vissersvrouw Het bronzen beeld op de Passeig Jesús Maria Isern is een wat reëlere weergave van het bestaan in L'Escala: een bezorgde vrouw tuurt over de zee, wachtend op haar man.

Gedenksteen (1999). In de bestrating van Plaça de Pekin bevindt zich een monument van een geheel andere aard. Een bronzen plaquette, een klein monumentje voor vijftien burgers die het leven lieten bij een bombardement in 1939 kort voor het einde van de Spaanse Burgeroorlog, waarbij precies op deze plaats een bom insloeg.

"Roca del Frare" (2009). Niet echt een monument, maar veel Escalencs zullen zich dit "monument" nog herinneren toen het nog in zee stond. Een klomp steen met een verhaal.
Tot grote ontsteltenis van de lokale bevolking verdween op 7 november 1982 het rotsblok - door erosie gevormd als een biddende pater - in zee. Het gebeurde tijdens een zware Llevantada, een oostenwind die gepaard gaat met metershoge golven. In 1985 werd het ding boven water gehaald, maar verdween na herplaatsing opnieuw onder water en kort daarop voor vele jaren in een loods, maar niet uit de gedachten van de Escalencs.
Sinds eind 2009 staat de rots er weer, niet in zee, maar veilig op de nieuwe Passeig Marítim, vlak bij zijn oorspronkelijke plaats. De rots spreekt tot de verbeelding van vele Escalencs - L'Aví Xaxu, heeft er zelfs een sardana voor gecomponeerd: "La Roca del Frare".

Meerpalen (1784). Deze twee karakteristieke blikvangers in het oude centrum van L'Escala zijn eigenlijk ook al geen echte monumenten maar zijn dat geworden omdat ze gedurende lange tijd gebruikt werden en daarna gewoon zijn blijven staan. Ze staan symbool voor L'Escala. De natuurlijk beschutte baai voor La Platja is al sinds de 16 eeuw in gebruik als haven, eerst als vissershaven maar later ook als transporthaven voor handel via de kustvaart, met name voor zout, graan en wijn. Om de handel te bevorderen liet Burgemeester Josep Maranges de Maribon de meerpalen bouwen. Grote schepen zoals schoeners bleven op veilige afstand van het strand, de verlading gebeurde met kleine bootjes. Er stond nog een derde meerpaal, aan de overkant van de kleine baai, maar die heeft de tand des tijds niet doorstaan.

Lier. Tot begin jaren '70 stond het er nog, een wit huisje met een mechanische lier erin om de door de intrede van de dieselmotor alsmaar groter wordende vissersboten op het strand te trekken. De lier verving de kaapstanders die de vissers gebruikten om de boten met mankracht uit het water te trekken. Een aantal tandwielen uit dit huisje zijn bewaard gebleven en stonder ter herinnering aan deze periode op de kleine rotonde, op de plaats waar destijds het huisje stond. Met de herinrichting van de bestrating van het dorpscentrum in 2016 hebben deze overblijfselen uit de jaren dat de visserij grootschaliger werd het veld moeten ruimen voor een boom.

Casa de la Punxa (1919). In het naar het torentje genoemde monumentale pand werd ijs geproduceerd voor de koeling van vis, destijds een nieuw alternatief voor het conserveren van vis naast het inleggen in zout.

Tamarisk. Van de bomen aan de Passeig Lluís Albert mag gerust gezegd worden dat ze ook tot de monumenten van L'Escala behoren. De tamarisk, goed bestand tegen de zilte bodem en lucht van de Empordà, werd meestal gebruikt als beschutting tegen de harde tramontana. Langs de uit 1921 daterende Passeig de les Roques diende deze in drie rijen aangeplante boom, ter decoratie en om wat beschutting te bieden tegen de zon. Behalve de enkele rij bomen en het door "Indianos" (zie ) in koloniale stijl gebouwde "Clos del Pastor", is er op deze passeig niets meer dat herinnert aan die tijd, ook niet de straatnaam.

Font i safareig del Pedró (bron en wasplaats). Al vanaf het ontstaan van L'Escala was drinkwater een van de belangrijkste problemen van het dorp. Men was aangewezen op het brakke water van dicht bij de zee gelegen putten in het dorp en op regenwater dat bewaard werd in cisternen. Daar kwam in 1796 verandering in, want vanaf toen kon de bevolking hier terecht voor drinkwater. Sindsdien vloeit hier uit een drietal uitloopjes water van een 1.4 km verderop gelegen bron - Font de la Fornaca - in de emmers van de Escalencs. "Si obre, tanca" staat erboven, om aan te sporen tot zuinig gebruik: "sluiten na gebruik". Een door regen gevoede natuurlijke bron - gelegen in een laag gebied dat is ingesloten door de heuvels van Vilanera en Les Corts - levert het water via een ondergronds kanaal. Een tiental zuilen van holle stenen beluchten het kanaal om doorstroming van het water te bevorderen. De naam "Camp dels Pilans" van de westelijk van L'Escala gelegen wijk, herinnert hier nog aan.

In 1887 werd naast de bron een grotere publieke wasplaats gerealiseerd. Tot in de 20e eeuw hebben hier de vrouwen uit L'Escala de was gedaan. Het onopvallende en bescheiden stukje erfgoed is te vinden naast het Museu de l'Anxova i de la Sal.
Dergelijke wasplaatsen (in het Catalaans safareig, rentador of llavador) zijn er nog veel te vinden in Spanje, zoals het mooie exemplaar in het dichtbijgelegen Castelló d'Empúries, zie .

Straatlantaarn (1895). Nóg een bescheiden restant uit een voorbije tijd, deze gietijzeren lantaarn uit 1895 aan een gevel aan de Carrer de la Torre. In diezelfde straat, maar ook nog op enkele andere plaatsen, zijn er nog een paar meer te vinden. Bescheiden, maar wel bijzonder: L'Escala was een van de eerste plaatsen in Catalonië met elektrische straatverlichting.
Met maar liefst 113 lantaarns met elk een kooldraadlamp van nog geen 10 watt en op het strand drie booglampen van zo'n 800 Watt veranderde er veel in L'Escala. De vissers konden nu ook 's nachts met meer gemak de haven binnenlopen en hun boten op het droge krijgen. De stroom werd opgewekt door een generator die werd aangedreven door de watermolen, "El Molí de L'Escala", een voormalige graanmolen en tegenwoordig een restaurant (zie ). De primaire reden om stroom op te gaan wekken in L'Escala was de behoefte aan ijs voor het koelen van vis . De voor die tijd vrij unieke straatverlichting was een bijkomstig voordeel.

Beginpagina L'Escala - Centrum